12.Petempatan
Petempatan awal
Petempatan -tempat kediaman atau bengunan yang menjadi tempat tinggal bagi manusia.
- petempatan bermula di kawasan yang mudah mendapat bekalan sumber air, makanan, mudah dihubungi dan terlindung daripada ancaman binatang buas serta mudah dipertahankan.
- petempatan paling awal di dunia ialah lembangan sungai di Tiggris, lembangan sungai nil dan lembangan sungai hindus.
- kawasan tanah tinggi juga menjadi pilihan petempatan awal kerana kedudukannya yang stratergik dari segi pertahanan.
Petempatan awal di Negara Malaysia
Kawasan muara sungai dan lembah sungai menjadi pilihan petempatam kerana:-
I. Sungai merupakan jalan utama
II. Membekalkan sumber protein
III. Tanah yang subur untuk pertanian
IV. Membekalkan air untuk keperluan domestik
Tepi laut juga menjadi lokasi petempatan awal kerana laut memudahkan jalan pengangkutan.
Kawasan gua pula dipilih kerana faktor keselamatan dan perlindungan daripada hujan dan panas serta ancaman binatang buas
12.1 jenis-jenis petempatan
-petempatan luar Bandar = pertanian, perikanan, perlombongan.
-petempatan Bandar = berdagang, perkhidmatan, perkilangan, perniagaan.
Petempatan luar Bandar
Faktor mempengaruhi tapak petempatan luar bandar:-
1.Dasar kerajaan
--> Pembukaan rancangan tanah
2.Kegiatan ekonomi
-perikanan
-pertanian
-perlombongan
3.Bentuk muka bumi
-tanah pamah
-kaki bukit beralun
-Dataran pantai
4.Tanih
-tanih alluvium
-tanih laterit
-tanih gambut
5.Ketersampaian
-Mudah dihubungi (jalan air, jalan raya
6.Sumber air
-sungai
-tasik
1.Bentuk muka bumi
Tanah pamah yang rata dan landai untuk kegiatan pertanian dan mudah dihubungi. Contohnya à lembah sungai Rajang di Serawak, lembah sungai Kinabatangan di Sabah Kaki bukit à pantai barat semenanjung Malaysia2.Tanih
Ø Terdiri daripada tanih yang subur, contohnya tanih alluvium yang sesuai untuk tanaman padi seperti di dataran kedah-perlis
Ø Tanih gambut di Pontian, Johor sesuai untuk tanaman nanas.
Ø Tanih laterit sesuai untuk tanaman getah serta kelapa sawit.
Ø Tanih berpasir untuk kelapa seperti di Bagan Datoh
3.Sumber air
v Sungai membekalkan sumber air.
v Menghubungkan sesuatu kawasan.
v Punca sumber makanan dan pendapatan penduduk luar Bandar.
4.Ketersampaian
ü Berdekatan jalan raya dan sungai bagi memudahkan pergerakan penduduk dari satu tempat ke tempat yang lain.
5.Kegiatan ekonomi
o Kegiatan penangkapan ikan di pinggir sungai
o Kegiatan cucuk tanam di kawasan tanah pamah
o Perlombongan di Bintulu, Sarawak
o Kegiatan pembalakan di pedalaman, Sandakan
6.Dasar kerajaan
§ Rancangan kerajaan membangunkan Negara dengan membuat petempatan terancang menjadi salah satu faktornya.
§ Dengan adanya FELDA, KESEDAR, dan KETENGAH tlah mewujudkan petempatan baru di wilayah seperti Bandar Muadzam Shah.
pola petempatan,,
- berselerak
- berjajar
- berpusat
- berkelompok
berselerak
-rumah &bangunan yang dibina berjauhan di antara satu sama lain dan berselerak.
-pola jenis ini terdapat di kawasan luar bandar seperti di kawasan kebun sayur, kawasan kebun kecil dan kawasan pembalakan
berjajar
-terbentuk apabila susun atur rumah dan bangunan dibina di tepi jalan raya, sungai atau pinggir pantai.
-contohnya di pinggir pantai Pulau Pangkor.
berpusat
~susun atur rumah dan bangunan dibina rapat dan padat serta bertumpu di sekeliling sesuatu objek yang menjadi tumpuan penduduk, contohnya masjid.
~bangunan didirikan dengan susun atur berlapis-lapis dan rapat.
berkelompok
~terbentuk apabila rumah dan bangunan mempunyai susunan yang padat dan rapat di antara satu dengan yang lain.
~disusun secara teratur, kemas dan terancang.
~biasaya terdapat di kawasan Rancangan Kemajuan Tanah yang diusahakan oleh FELDA, contohnya FELDA Gugusan Sahabat di Sabah.
~terdapat di kawasan ladang-ladang getah yang diusahakan oleh pihak swasta.
~di kawasan luar bandar,sistem pembahagian tanah warisan menyebabkan pola berkelompok wujud dan berkembang.
